Hoe beëindig je een oorlog in jezelf?
Tijdens het schrijven van ‘Twee Kampen’ (Tussen Waarheid en Wereldoorlog) heb ik Krishnamurti (opnieuw) ontmoet en in dit jaar na het verschijnen van het boek kon ik nauwelijks om hem heen, al was het maar vanwege de vele vragen die me door lezers werden gesteld.
‘Waarheid’ leende ik van hem. In mijn serie stukken rondom het boek wil ik daarom het laatste aan hem wijden. Maar hoe? Wat heb ik toe te voegen aan de vele publicaties van en over Krishnamurti?
Dat kan alleen maar het persoonlijke zijn. Ik ben geen gelovige, geen volgeling geworden. Jiddu Krishnamurti (1895 – 1986) was geen goeroe, geen leermeester, laat staan de nieuwe Jezus die zijn theosofische ontdekkers aanvankelijk in hem zagen. Hijzelf verfoeide dergelijke kwalificaties en wees de hem door velen toebedeelde rol als leraar nadrukkelijk af. Hij schijnt zelfs bij meerdere gelegenheden zijn publiek te hebben gevraagd wat ze eigenlijk bij hem kwamen doen: ‘ga aan de slag met jezelf!’
Hij wilde slechts een spiegel zijn waarin mensen zichzelf konden zien en hoopte daarmee dat ze, wat hij gevonden had, ook zouden ontdekken: Liefde en Waarheid. En verder moest je, moet je, het helemaal zelf uitzoeken, want er is niemand die dat voor jou kan doen.
Je kunt dus al zijn voordrachten bekijken, er staan er veel op het web en zijn boeken worden nog steeds verkocht. Daaruit kun je veel leren, maar de kans bestaat dat je in totale verwarring verzeilt. Ik vraag me dan ook vaak af in hoeverre zijn boodschap aangekomen is, hoeveel mensen die werkelijk begrepen hebben en wie aan de hand daarvan een verandering in zichzelf heeft kunnen bewerkstelligen. Steek je hand maar op…
Een andere hoedanigheid van oorlog.
‘Wereldoorlog’, het woord is de laatste maanden weer veel te horen geweest. Die ene, die alles verwoestende, die dreigt en op schaal dichtbij wordt uitgevochten is dagelijks in het nieuws. De wereldoorlog in mijn boek is vanzelfsprekend de Tweede, het uitvloeisel van de Eerste. Hoofdpersoon Abel maakte ze beide mee.
Maar in dit verband wil ik er een extra betekenis aan hangen: wereldoorlog, de oorlog die al woedt sinds wij mensen op aarde rondlopen. De wereldoorlog waar Krishnamurti een einde aan wilde maken. De oorlog die wij in ons wezen meedragen en die zich iedere dag manifesteert door middel van onze manier van leven en gedrag.
Wij maken ons niet zo druk om die innerlijke oorlog, want hij is zo vertrouwd dat we hem nauwelijks opmerken. Bij ons leeft meer de vraag of we dit jaar wel met vliegvakantie kunnen. Waarom de benzine zo duur moet zijn. Overal hangen vlaggen op de kop als een symbool van oorlog tegen verandering. Het aantal vluchtelingen op de wereld was nog nooit zo groot als nu. Het vertrouwen in de overheid, journalistiek, andersdenkenden is omgeslagen in woede, achterdocht en zelfs blinde haat. Er is opnieuw meer honger in Afrika. Na jaren van daling neemt de armoede weer toe. Klimaatverandering.
We mogen blij zijn met de mate van beschaving die we hebben bereikt, maar het lijkt net alsof we daar nu oorlog tegen willen voeren. Dat we willen vernietigen wat we hebben, terwijl we in welvaart en vrede kunnen leven wanneer we op zoek gaan naar de Waarheid, zoals Krishnamurti die omschreef, en de oorlog in onszelf beëindigen.
Ga eens onder een boom zitten.
Er is geen Waarheid zonder Liefde en geen Liefde zonder Waarheid. En hoe vind je die? In jezelf, zegt Krishnamurti Kijk naar wat is! Ga eens onder een boom zitten en kijk zonder te interpreteren, zonder te benoemen wat je ziet, zonder je ervaringen of herinneringen erop los te laten. Gewoon alleen maar kijken wat werkelijk is. De vogels, de bladeren, de hemel… Geen oordeel, geen invulling. Alleen kijken, alleen waarnemen.
Dat is de Waarheid. Dat is Liefde.
Zo kun je ook naar jezelf kijken en als je goed kijkt en tegelijk alles wat je aan ballast met je meedraagt, je conditioneringen, je zogenaamde eigen mening, je ervaringen, opvoeding en alle onzin die je in je leven hebt opgepikt even parkeert, je verleden loslaat, dan kun je de Waarheid zien. Als je alleen maar met Liefde naar jezelf kijkt; dan hoef je nooit meer oorlog te voeren.
“Gewaarzijn van ons eigen denken en handelen is belangrijker dan ons bezighouden met wie de vriend en de vijand is, want als je op de juiste manier denkt maakt dat een eind aan alle verdeeldheid. Liefde overstijgt vriend en vijand.”
Krishnamurti, Ojai, California / 2nd Public Talk 21st May, 1944 Zie: https://www.krishnamurti.nl/
Maar ach, die Krishnamurti had/heeft makkelijk praten. Ga er maar aan staan om zulke verheven doelen te bereiken.
Misschien hebben we wat uitleg nodig, iemand die even een duwtje in de goede richting geeft. Een van de tegenwoordige vertolkers van de stem van Krishnamurti is Martin van Kalmthout, oud-psychotherapeut en voormalig hoofddocent klinische psychologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen. In zijn boek ‘Oog in oog met jezelf’ heeft hij op toegankelijke manier beschreven wat mij niet lukt om hier helder uit te leggen: Krishnamurti in het dagelijks leven.
Je kunt het soft geleuter noemen, naïef, geitenwollensokkenpraat. Prima hoor, maar doen we het op de huidige manier dan beter? Lees dat boek maar eens.
Ik heb onder andere dankzij Krishnamurti stapjes gezet om mijn innerlijke oorlog in vrede om te zetten. Het blijft niettemin lastig om niet in oude patronen te vervallen, maar dit durf ik inmiddels wel luidop te zeggen: Laat liefde je drijfveer zijn.
Voor ‘Oog in oog met jezelf’: